Formy dozoru technicznego UTB

Pojęcie dozoru technicznego pojawia się w przypadku wielu grup urządzeń stosowanych we wszystkich niemal gałęziach przemysłu. Odpowiada zarówno za dopuszczanie urządzeń do eksploatacji, jak i kontrolę stanu technicznego na każdym etapie ich użytkowania. Celem dozoru technicznego jest zagwarantowanie bezpieczeństwa tam, gdzie awaria urządzenia bądź jego zły stan techniczny mogą spowodować zagrożenie dla życia i zdrowia.

Ogólne i szczegółowe zasady dozoru technicznego obowiązujące w Polsce określa ustawa o dozorze technicznym z dnia 21 grudnia 2000 roku. Określa ona zasady, zakres oraz formy wykonywania dozoru technicznego oraz jednostki wyznaczone do jego wykonywania.

Podstawowe informacje dotyczące dozoru technicznego

Co oznacza skrót UTB? Skrót ten jest potoczną nazwą dla urządzeń z obszary transportu bliskiego, czyli tych, które są projektowane i stosowane do przenoszenia ludzi oraz ładunków na niewielkie odległości. W dziedzinie transportowania ładunków UTB to potoczna nazwa dla urządzeń transportu pionowego (dźwignic) oraz urządzeń transportu poziomego wraz z towarzyszącym im osprzętem.

Co to jest dozór techniczny UTB? Dozór techniczny UTB to określone ustawą działania ukierunkowane na zapewnienie bezpiecznego funkcjonowania urządzeń transportu bliskiego.

Co oznacza dozór techniczny UTB w praktyce? Urządzenie objęte dozorem technicznym mogą być eksploatowane wyłącznie na podstawie decyzji zezwalającej na eksploatację, wydanej przez odpowiedni organ dozoru technicznego.

Jak długo ważna jest decyzja UDT? Decyzja UDT o dopuszczeniu urządzenia do eksploatacji ważna jest do momentu wyczerpania resursu urządzenia. Dokonanie naprawy bądź modernizacji urządzenia wymaga uzgodnienia wprowadzanych zmian technicznych z organem dozoru technicznego.

Rodzaje urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu

Rodzaje urządzeń podlegających dozorowi technicznemu określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2012 roku w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu. Rozporządzenie (Dz.U. z 2012 poz. 1468) wydano na podstawie art. 5 ust. 2 ustawy o dozorze technicznym (Dz.U. z 2017 r. poz. 1040 ze zm.). 

Dozorem technicznym objęto przede wszystkim urządzenia techniczne generujące zagrożenia. W przypadku urządzeń transportu bliskiego są to urządzenia działające poprzez wyzwolenie energii potencjalnej lub kinetycznej przy przemieszczaniu ludzi lub ładunków w ograniczonym zasięgu.

W praktyce przemysłowej rodzaje urządzeń transportu bliskiego, podlegających dozorowi technicznemu to:

• urządzenie do przemieszczania osób niepełnosprawnych;
• dźwig towarowy mały; dźwig towarowy bez prawa wstępu osób do kabiny;
• dźwig budowlany;
• podest ruchomy przejezdny;
• suwnice, wciągniki, wciągarki, żuraw stacjonarny;
• dźwignica linotorowa;
• żuraw samojezdny;
• dźwignik o ruchu nieprostoliniowym;
• podest ruchomy wiszący, podest ruchomy masztowy;
• wyciąg towarowy;
• przenośnik w wesołym miasteczku (karuzela);
• wózek jezdniowy podnośnikowy;
• układnica magazynowa;
• żuraw wieżowy, żuraw szybkomontujący;
• schody ruchome, chodniki ruchome;
• dźwig osobowy;
• żuraw przenośny;
• dźwignik o ruchu prostoliniowym przenośny;
• dźwignik o ruchu prostoliniowym, stacjonarny;
• podest ruchomy załadowczy na pojeździe.

Instytucje zajmujące się dozorem technicznym UTB

Dozór techniczny UTB jest procesem unormowanym prawnie, wykonywanym przez określone, powołane prawnie organy. Podstawowym z nich jest Urząd Dozoru Technicznego wraz z podległymi mu okręgowymi dozorami technicznymi, rejonowymi dozorami technicznymi oraz specjalistycznymi organami dozoru technicznego.

Urząd Dozoru Technicznego (UDT) w myśl ustawy z 21 grudnia 2000 roku podlega ministrowi właściwemu do spraw gospodarki. Czynności dozoru wykonują pracownicy jednostek UDT, nazywani „inspektorami”, na podstawie upoważnienia wydanego przez organ właściwej jednostki UDT oraz legitymacji służbowej. Czynności dozoru technicznego w jednostkach organizacyjnych Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu oraz Centralnego Biura Antykorupcyjnego wykonują inspektorzy, którzy na podstawie odrębnych przepisów są uprawnieni do dostępu do informacji niejawnych.

Jakie formy ma dozór techniczny UTB w Polsce?

Forma dozoru technicznego dla danego urządzenia transportu bliskiego ustalana jest w toku uzgadniania jego dokumentacji technicznej. W Polsce może ona przybrać jedną z trzech postaci:

• Dozór techniczny pełny lub ograniczony – polega na sprawdzaniu materiałów i elementów stosowanych w toku wytwarzania urządzenia, badaniu urządzeń produkowanych seryjnie oraz wykonaniu badań sprawdzających zgodność wykonania urządzeń z dokumentacją i warunkami dozoru. W toku eksploatacji polega na przeprowadzaniu badania odbiorczego (badanie urządzenia w warunkach gotowości do pracy), technicznych badań okresowych i badań doraźnych (eksploatacyjnych, kontrolnych, powypadkowych, poawaryjnych i in. wynikających z bieżących potrzeb) oraz sprawdzaniu zaświadczeń kwalifikacyjnych osób obsługujących i konserwujących urządzenie techniczne.
• Dozór techniczny uproszczony – polega na sprawdzeniu czy wszystkie dokumenty urządzenia są zgodne z przepisami. Urządzenia objęte dozorem uproszczonym nie wymagają zgłoszenia do UDT, nie podlegają obowiązkowi wykonywania badań technicznych, ale eksploatujący urządzenie powinien zapewnić konserwację przez osoby posiadające odpowiednie

Dozór uproszczony UTB obejmuje mniejsze urządzenia – np. wciągniki i wciągarki z napędem ręcznym o udźwigu do 2.000 kg, wciągniki i wciągarki z napędem elektrycznym jednofazowym do 1.000 kg, żurawie z napędem ręcznym o udźwigu do 2.000 kg, dźwigniki przenośne o udźwigu do 2 ton.

Dozór ograniczony obejmuje urządzenia większe, np. wciągniki i wciągarki z napędem ręcznym o udźwigu powyżej 2.000 kg, suwnice ogólnego przeznaczenia z napędem ręcznym, żurawie z napędem ręcznym o udźwigu powyżej 2.000 kg, podesty ruchome, dźwigi towarowe wózki jezdniowe itp.

Wszystkie pozostałe urządzenia UTB objęte są dozorem technicznym pełnym. Do tej grupy należą np. urządzenia w wersji przeciwwybuchowej, suwnice, żurawie, układnice, podesty ruchome, dźwigi osobowe i towarowe, dźwigi budowlane, wózki jezdniowe oraz wiele innych.

Konsekwencje prawne wynikające z nieprzestrzegania przepisów dozoru technicznego

Nieprzestrzeganie przez eksploatującego zasad ustawy o dozorze technicznym skutkuje wydaniem przez właściwy organ dozorowy decyzji o wstrzymaniu eksploatacji urządzenia. Zasadę tę stosuje się zawsze w razie stwierdzenia zagrożenia dla życia ludzkiego, mienia bądź środowiska. Dotyczy to zarówno odnotowania braku uzgodnień na etapie wytwarzania urządzenia (bądź braków w uzgodnieniach), rozpoczęciu eksploatacji urządzenia bez badań odbiorowych, a także – niewykonywanie ustalonych przepisami badań okresowych czy też przeglądów związanych z wyczerpaniem resursu urządzenia.